Toksik Maskülinite ve Kişisel Dışavurumları

Maskülinite en kaba tanımıyla rekabetçi, fiziksel ve psikolojik olarak dayanıklı, dirayetli, hırslı ve elbette ki güçlü ve zengin gibi ‘erkeksi’ özellikler bütünü olarak ifade edilmektedir.

‘Toksik Maskülinite’ ise kutsal atfedilen bu ‘erkek’ özelliklerinin sosyolojik bağlamda ‘erkek’ şablonuna girmek istemeyen herkes üzerinde patriarkal hegemonya oluşmasına aracılık eden bir toplumsal yanılgı biçimidir.

Bu aktarım kapsamında toksik maskülinitenin operasyonel dışavurumunu ‘Toksik Maskülinite Ölçeği’ üzerinden tanımlamaya çalıştım.

Operasyonel (daha yaygın kullanımımla işevuruk) tanımlama, soyut bir kavramı gözlenebilir ve/veya ölçülebilir biçime dönüştürmek için kullanılan yöntembilimsel bir optimizasyon tekniğidir. Bu tekniğin psikolojideki en yaygın kullanımı standardize ölçüm araçları geliştirilmesidir. Ölçüm aracı denildiğinde zihninizde über teknolojik bir obje canlanmasın, bu araç sıklıkla basit bir ankettir. Bu aktarımda standardize bir ölçüm aracı olan ve buradan erişilebilen ‘Toksik Maskülinite Ölçeği’ üzerinden ilerleyeceğim.

Ölçek toksik masküliniteyi ortak özelliklerine göre gruplanmış dört faktörde ve toplam 35 maddede tanımlamaktadır. Oluşturulan dört faktör ‘Yalancılık/Kibirlilik’, ‘Sürekli Öfke’, ‘Heteronormatiflik’ ve ‘Homofobi’dir. Bu tasnif bize toksik maskülinitenin aslında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği bazlı ayrımcılıkla da doğrudan ilişkili olduğunu anlatmaktadır.

Her bir madde için en düşük 1 (Katılmıyorum) ve en yüksek 5 (Katılıyorum) olmak üzere 5'li Likert tipi skala kullanılmıştır. Bazı maddelerde ters kodlama tekniği kullanılmış olup 1 ve 5'in temsiliyeti her zaman aynı kutupta değildir. Maddeler şöyledir:

1. Ailelerine bakmak için eve para getiren kişi erkek olmalıdır, kadın değil.
2. Eşcinsellerin çocuklar için rol modeli olabilecekleri (öğretmen, spor koçu, vb.) işlerde çalıştıkları fikrinden hoşlanmıyorum.
3. Bir erkek çocuğuna yemek yapma, dikiş dikme, evi temizleme ve küçük çocuklara bakmanın öğretilmesi iyi değildir.
4. Kimsenin fark etmeyeceğinden emin olsam dahi sahte para kullanmak bana cazip gelmezdi.
5. Bir erkeğin, ilişkisi veya evliliğinde son kararlarda her zaman sözü olmalıdır.
6. Birisinin sırf bana iyilik yapmasını sağlamak için onu beğeniyormuş gibi davranmam.
7. Bir arkadaşımın eşcinsel olduğunu öğrenirsem, arkadaşlığı bitirmeyi düşünürdüm.
8. Tutar ne kadar büyük olursa olsun hiçbir zaman rüşvet kabul etmem.
9. Diğerleri, benzer koşullarda benden daha çok öfkeleniyor gibi görünüyor.
10. Endişeleri, korkuları ve problemleri hakkında çok fazla konuşan birine gerçekten saygı gösterilmemelidir.
11. “Erkeksi” kadınlar ve/veya “kız gibi” erkekler ile aşağılayıcı cinsel hakaretlerle dalga geçtim.
12. Bir koca ev işleri yapmak zorunda olmamalıdır.
13. İnsanlar bazen sırf yanımda oldukları için beni rahatsız ederler.
14. Görünüşüne çok fazla zaman ayıran bir erkek çok erkeksi değildir.
15. Partnerim ve/veya arkadaşlarım, zorunda kalırsam itibarımı korumak için şiddete başvurmamı beklerler.
16. Toplum içinde eşcinsel çiftler görmek beni rahatsız etmez.
17. Geçmişteki bir şey aklıma gelmesi dahi kendime öfkelenmeme yeter.
18. Öfkelendiğim zaman çoğu insandan daha hızlı sakinleşirim.
19. Ortalama bir kişiye kıyasla daha fazla saygıyı hak ediyorum.
20. Hiçbir zaman yakalanmayacağımı bilseydim bir milyon dolar çalardım.
21. İçten içe korkmuş veya gergin hissetseler de erkekler güçlü davranmalıdır.
22. Gerçek bir erkek, mümkün olduğunca fazla sayıda seks partnerine sahip olmalıdır.
23. Başkaları onu itip kakarken onlara karşılık vermeyen bir adam zayıftır.
24. Beni öfkelendirmek kolaydır.
25. Arkadaşlarımın eşcinsel olup olmaması benim için önemli değildir.
26. Erkekler gerekirse kendilerine saygı gösterilmesi için şiddete başvurmalıdır.
27. Pahalı lüks eşyalara sahip olmak bana büyük zevk verir.
28. Tanıdığım çoğu kişiden daha sık öfkelenirim.
29. Çok para sahibi olmak benim için önemlidir.
30. Neredeyse her gün bir şeye öfkelenirim.
31. Bir erkeğin kız arkadaşı veya eşi varsa, onun nerede olduğunu her zaman bilme hakkına sahiptir.
32. Başarılı olacağımı düşünsem dahi istediğimi elde etmek için yağcılık yapmam.
33. Öfkeli olsam dahi, insanlara bunu belli etmeksizin gergin durumlar hakkında konuşmaya çalışırım.
34. Eşcinsellerin etrafında olmak bana rahatsız hissettirir.
35. Erkekler kişisel problemlerini kendi başlarına, başkalarından yardım istemeksizin çözmelidir.

Bu aktarımdaki hedefim davranışsal düzeyde toksik masküliniteye dikkat çekmek. Umarım siz değerli okuyucuların 35 maddeyi inceledikten sonra birkaç saniye bile tereddüt edip otokontrole başvurmanıza vesile olabilirim.

Heilman, B., Barker, G. ve Harrison, A. (2017). The Man Box: ABD, İngiltere ve Meksika’da Genç Bir Erkek Olmak Üzerine Bir Çalışma Washington, DC ve Londra: Promundo-US ve Unilever. Kant, L., Skogstad, A., Torsheim, T., & Einarsen, S. (2013). Dikkat, öfkeli lider var: Basit zorbalığın yordalayıcıları olarak sürekli öfke ve sürekli anksiyete. The Leadership Quarterly, 24(1), 106–124. Lee, K., Ashton, M. C., Wiltshire, J., Bourdage, J. S., Visser, B. A., & Gallucci, A. (2013). Seks, güç ve para: Karanlık Üçlü ve Dürüstlük–Tevazu kullanılarak kestirim. European Journal of Personality, 27(2), 169–184.

dipçe: Aktarımda yer alan yorumlar şahsi kanaatlerimdir, bahsi geçen kişi & kurum & kuruluşlarla manevî veya itibarî bir ilişkisi yoktur.