Girişimcilik 101 B.1/6 | Girişimcilik Terminolojisi ve Girişimci Kavramları
Bu yazı dizisinde girişimcilik alanyazınından bahsedecek, girişimci kişinin ayırt edici özelliklerini aktaracak, yönetici & girişimci farklılıklarını inceleyecek ve girişimcilikle ilgili doğru bilinen yanlışlara değineceğim. Serinin ilk bölümünde ‘Girişimcilik ve Girişimcilik Kavramları’nı ele alacağım.
‘Girişimcilik Bölüm n | …’ şeklinde ilerleyen dizide kaynak olarak 2020 yılında Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Organizasyon ve Örgütsel Davranış tezli yüksek lisans programı kapsamında Prof. Dr. Semra Güney gözetimindeki YOD607 Girişimcilik ve Örgüt Kültürü dersi için hazırladığım raporu kullanacağım. Tüm raporun kaynakçasına mükerrer aktarım olmaması amacıyla yalnızca bu bölümün sonunda yer vereceğim, asıl kaynaklara gitme ihtiyacı hissederseniz faydalanabilirsiniz.
Keyifli okumalar dilerim.
Girişimcilik ve Girişimci Kavramları
Girişimcilik sözcüğü, Fransızca “entreprendre” ve Almanca “unternehmen” kelimelerinden türetilen ve Türkçede “üstlenmek” anlamına gelen bir eylemi ifade eder (Carton, Hofer ve Meeks; akt., Güney, 2015). Girişimci kavramı Türk Dil Kurumu çevrimiçi sözlüğünde ise “Üretim için bir işe girişen, kalkışan kimse, müteşebbis” ve “Ticaret, endüstri vb. alanlarda sermaye koyarak girişimde bulunan kimse, müteşebbis” tanımlarıyla yer almaktadır (sozluk.gov.tr).
Girişimciliğin genel olarak çeşitli ihtiyaçları sezebilme, ilgili ihtiyaçları karşılayabilecek mal veya hizmet yaratma becerisine sahip olma, risk alabilme, yeni iş ve fikirlerin peşinde koşabilme ve atılganlık gibi boyutları kapsayan pek çok tanımı olmakla beraber; tanımları ortak potada eritince girişimci özelliklerinin ‘başkalarının göremediği veya algılayamadığı fırsatları sezip bunları cazip birer iş fikrine dönüştürme yeteneğine sahip olan ve bu doğrultuda risk almaya yatkın olan kişi’ şeklinde özetlenebileceği görülmektedir (Güney, 2015).
Henry Mintzberg’e göre (1973) kararla ilişkili roller başlığı altında yöneticilerin girişimcilik rolleri tanımlanmaktadır. Bahsi geçen rol yeni bir girişimin, projenin veya işletmenin gerçekleştirilmesini ve uygulanmasını ifade etmektedir. Girişimci rolünü üstlenen yönetici inovatif bir yaklaşımla yeni projeler başlatır ve fikirleri alt kademelerine aktarır (akt., Güney, 2015).
Girişimciliğin farklı disiplin ve oryantasyonlara göre farklı tanımlamaları vardır. Örneğin; bir iktisatçıya göre girişimci işgücünü, kaynakları, teknolojiyi ve diğer varlıkları bir araya getirirken öncekinden daha etkili ve verimli iş ortaya koyan kişiyken; bir psikoloğa göre girişimci herhangi bir sonuç elde etmek veya bir şeye ulaşmak için denemeler yapmak, başarmak veya statükoyu sarsmak ihtiyacında olan ve bu ihtiyaçla güdülenen insanları ifade edebilir. Benzer şekilde bir iş insanı için girişimci agresif ve tehlikeli bir rakip olarak algılanabileceği gibi, bağlama göre iyi bir müttefik veya potansiyel bir müşteri anlamına da gelebilmektedir (Hisrich ve Peters, 1998; akt., Güney, 2015).
Girişimcilik alanyazınına göre girişimciliğin temel özellikleri şu şekilde özetlenebilir (Hebert ve Link, 2007; akt., Güney, 2015). Girişimci;
- Belirsizliğe dair tehdidi ve riski üstlenen kişidir,
- Finansal sermaye ortaya koyan kişidir,
- İnovatiftir,
- İnisiyatif alarak karar veren kişidir,
- Endüstriyel liderdir,
- İktisadi kaynakları koordine ve organize eden kişidir,
- Örgütün veya işletmenin sahibidir,
- Üretim bileşenlerinin işverenidir,
- Sözleşmeye imza atan kişi yani yüklenicidir,
- Satın alınabilecek oluşumlar konusunda uzmanlaşmış bir yatırımcıdır.
Görüleceği üzere, tek bir girişimci tanımı yapmak çok zordur, ancak yazarın görüşüne göre her bir girişimci tanımı ve rolü içerisinde ortak bir nokta bulunmaktadır: Belirsizliğe yüksek düzeyde tahammül edebilme. Gerek liderlik, gerek inisiyatif alma, gerek yüklenicilik, gerek risk üstlenme belirsizliğe yüksek oranda tahammül gerektiren eylem ve rollerdir.
Girişimciliğin içerisinde yer aldığı bir ekosistem vardır ve bu ekosistem girişimciliğin çerçevesini belirleyen unsurları içermektedir. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütüne göre girişimcilik ekosistemi altı eksen altında sınıflandırılmaktadır (Cansız, 2013; akt., Güney, 2015). İlgili sınıflandırma Şekil 1’de özetlenmiş ve Çizelge 1’de ayrıntılarıyla aktarılmıştır (OECD, 2012; akt., Güney, 2015).
Şekil 1. Toplam altı sınıf altında özetlenebilen girişimcilik ekosistemi başlıkları.
Çizelge 1
Girişimcilik Ekosistemi
Özet olarak, girişimciliği etkileyen iki ana faktör şu şekilde ifade edilebilmektedir: İlk olarak devlet politikaları, programları, eğitim, ekonomi, Ar-Ge aktarımı, ticari zemin, dışa açıklık, fiziksel alt yapı ve kültürel kodlar ile ifade edilebilen ‘girişimcilik alt yapısı’ ve ikinci olarak devletin rolü, ekonominin dışa dönüklüğü, finans sektörünün etkililiği, teknolojik yoğunluk, işgücü pazarının esnekliği, yasal kurumlar, ekonomik gelişme, sosyo-politik-kültürel ortam ile ifade edilebilen ‘ülke alt yapısı’ (Deniz, 2006; akt., Güney, 2015).
Kaynakça
American Psychological Association (2015). APA Yayım Kılavuzu: 6. Basım’ın Türkçesi. Cenk Pamay ve Zeynep Gökay Üstün (Çev.). İstanbul: Kaknüs.
Baer, D. (2015). Here’s how zen meditation changed Steve Jobs’ life and sparked a design revolution. Business Insider. https://www.businessinsider.com/steve-jobs-zen-meditation-buddhism-2015-1
Carlson, N. R. (2007). Foundations of Physiological Psychology. Allyn & Bacon.
Flynin, K. (2016). Of course Mark Zuckerberg finished his year of running. Mashable. https://mashable.com/2016/12/26/mark-zuckerberg-running/
Gregersen, E. (2020). Elon Musk: American entrepreneur. Encyclopaedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Elon-Musk
Güney, S. (2015). Girişimcilik: Temel Kavramlar ve Bazı Güncel Konular. Siyasal Kitabevi: Ankara.
Hofstede, G. (1980). Culture and organizations. Int. Studies of Man. & Org., 10(4), 15–41.
http://www.yeniisfikirleri.net/okulu-birakip-dunyanin-en-zenginlerinden-olan-8-kisi/
https://sozluk.gov.tr/ üzerinden ‘girişimci’ anahtar kelimesi araması.
https://sozluk.gov.tr/ üzerinden ‘şans’ anahtar kelimesi araması.
https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekdetay/1231/girisimcilik-destek-programi
https://www.tubitak.gov.tr/tr/destekler/girisimcilik/ulusal-destek-programlari
James, G. (2015). How Steve Jobs trained his own brain. Inc Magazine. https://www.inc.com/geoffrey-james/how-steve-jobs-trained-his-own-brain.html
James, G. (2020). When Steve Jobs died at 56, his brain was only 27. Inc Magazine. https://www.inc.com/geoffrey-james/when-steve-jobs-died-at-56-his-brain-was-only-27.html
Köber, C., Schmiedek, F. ve Habermas, T. (2015). Characterizing lifespan development of three aspects of coherence in life narratives: A cohort-sequential study. Developmental Psychology, 51, 260–275. doi:10.1037/a0038668
Midgley, N. (2011). Test of time: Anna Freud’s normality and pathology in childhood (1965). Clinical Child Psychology and Psychiatry, 16(3), 475–482. doi:10.1177/1359104511410849
dipçe: Aktarımda yer alan yorumlar şahsi kanaatlerimdir, bahsi geçen kişi & kurum & kuruluşlarla manevî veya itibarî bir ilişkisi yoktur.
